سوره بقره دومین سوره قرآن كریم و بزرگترین سوره آن است به نحوی که از جزء اول قرآن شروع شده و در جزء سوم پایان می پذیرد . سوره بقره با تأكید بر اهمیت و نقش ایمان در سعادت فردى و اجتماعى انسان ، اعلام مى‌دارد كه تنها راه سعادت ، ایمان به خدا و پایبندى به تعالیم انبیاست . این سوره از سه بخش تشكیل شده است : در بخش نخست اهمیت و جایگاه ایمان و بندگى خدا در زندگى انسان بیان مى‌گردد. بخش دوم به سرگذشت قوم بنى اسرائیل اختصاص دارد و در آن پیامدهاى ذلت‌بار مخالفت این قوم با خدا و پیامبران بیان شده و تلاش‌هاى آن‌ها در شكست دادن پیامبر اسلام خنثی مى‌گردد. سومین بخش سوره نیز به معرفى دین توحیدى اسلام مى‌پردازد و بسیارى از احكام و مقررات دینى را همراه با معارف اعتقادى و اخلاقى اسلام بیان مى‌كند.

39 آیه نخست این سوره اهمیت و جایگاه ایمان به خدا و بندگى او را در زندگى فردى و اجتماعى انسان بیان مى‌كند که یکی از این آیات آیه 31 میباشد .

متن عربی آیه   :

« وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاء هَـؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ »

ترجمه : و [خدا] همه [معانى‏] نامها را به آدم آموخت سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود: «اگر راست مى‏گوييد، از اسامى اينها به من خبر دهيد.»

درباره معناى اسماء كه رمز برترى انسان بر فرشتگان است مفسران آراى گوناگونى دارند:

• ‌اسماء كلیدهاى علم و معرفت و كمالات مادى و معنوى انسان است.
• ‌منظور از تعلیم اسماء ایجاد استعدادهاى گوناگون در انسان است.
• ‌اسماء، نام‌هاى همه موجودات جهان است.
• اسرار عالم غیب است.
• موجوداتى هستند كه وجودى حقیقى و واقعى داشته، در عالم غیب قرار دارند.
• ‌ اسماى حسناى الهى است.
• اسماى امامان معصوم است.
• اسماى انبیا و اولیاى الهى است.

حال به تفسیر و بررسی دقیقتر این موارد می پردازیم .

• در صفحه 219 کتاب تفسیر نمونه جلد 1 میخوانیم :

گر چه مفسران در تفسير «علم اسماء» بيانات گوناگونى دارند، ولى مسلّم است منظور، تعليم كلمات و نام هاى بدون معنا به آدم نبوده; چرا كه اين افتخارى محسوب نمى شده است، بلكه منظور تعليم معانى اين اسماء و مفاهيم و مسمّاهاى آنها بوده است.البته اين آگاهى از علوم مربوط به جهان آفرينش و اسرار و خواص مختلف موجودات عالم هستى، افتخار بزرگى براى آدم بود. در حديثى داريم كه از امام صادق(عليه السلام) پيرامون اين آيه سؤال كردند، فرمود: الأَرَضِينَ وَ الْجِبالَ وَ الشِّعابَ وَ الأَوْدِيَةَ ثُمَّ نَظَرَ إِلى بِساط تَحْتَهُ، فَقالَ: وَ هذَا الْبِساطُ مِمّا عَلَّمَه: «فرمود منظور زمين ها، كوه ها، دره ها و بستر رودخانه ها (و خلاصه تمامى موجودات) مى باشد، سپس امام(عليه السلام) به فرشى كه زير پايش گسترده بود نظرى افكنده فرمود: حتى اين فرش هم از امورى بوده كه خدا به آدم تعليم داد»!.بنابراين، «علم اسماء» چيزى شبيه «علم لغات» نبوده است بلكه مربوط به فلسفه، اسرار، كيفيات و خواص آنها بوده است، خداوند اين علم را به آدم تعليم كرد تا بتواند از مواهب مادى و معنوى اين جهان، در مسير تكامل خويش بهره گيرد.همچنين استعداد نام گذارى اشياء را به او ارزانى داشت تا بتواند اشياء را نام گذارى كند و در موارد احتياج، با ذكر نام، آنها را بخواند تا لازم نباشد عين آن چيز را نشان دهد، و اين خود نعمتى است بزرگ. هنگامى به اهميت اين موضوع پى مى بريم كه مى بينيم بشر امروز، هر چه دارد به وسيله كتاب و نوشتن است و همه ذخائر علمى گذشتگان در نوشته هاى او جمع است، و اين خود به خاطر نام گذارى اشياء و خواص آنها است، و گر نه هيچ گاه ممكن نبود علوم گذشتگان به آيندگان منتقل شود.

• پاسخ استاد فیاض به این پرسش :

«وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء» یعنی خداوند حقیقت اسماء را به آدم (ع)یاد داد که اینها چگونه­اند و چه کسانی هستند. منظور از اسماء حقایق این عالم است ولی حقایقی که در وجود حضرت محمد - صلی الله علیه وآله ـ و فرزندان او جمع است، کسی که آنان را بشناسد و به حقیقت آنان پی ببرد، همه چیز را شناخته است و لیاقت خلیفة الهی شدن را دارد؛ شاهد این مطلب کلمة «هَـؤُلاء» در آیه است که برای صاحبان عقل می­آید و نیز روایاتی است که «اسماء» را به محمد - صلی الله علیه وآله – و خاندان او تفسیر کرده­اند، امام صادق(ع) فرمود: « ان الله تبارک و تعالی علم آدم اسماء حجج الله کلها ثم عرضهم و هم ارواح علی الملائکة ...؛ خداوند متعال اسمای حجتهای خود را به آدم (ع) آموخت و درحالی که آنان به صورت روح بودند بر فرشتگان عرضه کرد.»

«( وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء کُلَّهَا) اسماء انبیاء الله و اسماء محمد ـ صلی الله علیه وآله ـ و علی و فاطمة و الحسن و الحسین و الطیبین من آلهما و اسماء خیار شیعتهم و عتاة اعدائهم.»

علم به اسماء یعنی شناخت پیامبر و اهل بیت او، با اینکه ملائکه می­دانستند این افراد وجود دارند، ولی چون فرشتگان در مرتبة پایین تری از پیامبر و آل او قرار دارند، نمی­توانند به حقیقت آنان پی ببرند و واقعیت آنان را درک کنند.

 و ....

برای دانلود اینجا کلیک کنید .